محمد رنجبران (عضو انجمن اخترشناسیِ شیراز) و عبدالرسول رنجبران

بررسی‌های ابتدایی:

در ابتدا با کمکِ نرم‌افزارِ Accurate Times وضعیتِ هلال را برای شهر شیراز بررسی می‌کنیم.

همان‌طور که در تصویر 1 می‌بینید، سنِ ماه 21 ساعت و 36 دقیقه است که با توجه به اینکه عددی بین 20 تا 24 ساعت است، هلالی میان‌سال به‌حساب می‌آید. جدایی زاویه‌ای آن 12 درجه و 14 دقیقه و 13 ثانیه است. این عدد بسیار از حد دانژن که معیارِ ایجاد هلال است و 7 درجه است فاصله دارد. درصد روشناییِ هلال 1/14 درصد و مکثِ آن 45 دقیقه است. درنهایت با توجه به معیارِ عوده، هلال با ابزار قابل رصد است و ممکن است با چشمِ غیرمسلح دیده شود. همچنین با توجه به اختلافِ سمت 8 درجه‌ای و اختلاف ارتفاعِ 9 درجه‌ای ماه و خورشید، منطقه‌ای که باید به دنبالِ هلال بگردیم هم مشخص است.

علاوه‌برآن، بررسیِ داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد که هوا صاف است. رطوبتِ نسبی 63% است و قرار نیست بادی بوزد و حدِ دید، 6 کیلومتر است. با داشتنِ تمامِ این داده‌ها آماده‌ی سفر هستیم.

شروعِ برنامه‏‌ی رصد:

ساعتِ 15:33 دقیقه بعد از جمع‌آوریِ وسایلِ عکاسیِ از هلالِ ماه که شاملِ دوربین، تلسکوپ، ابزارِ اتصال، سه‌پایه و زیرانداز است، به همراهِ پدرم از در خانه بیرون آمدیم. قرار بود هوا سرد باشد ازینرو بیشتر از حد معمول لباس‌به‌تن کردیم و هر دو نیز کلاه و شال‌گردن داشتیم. حدود 8 دقیقه بعد، سوار ماشین شدیم. این بار حدود 50 دقیقه طول کشید که به رصدگاه رسیدیم. چراکه میان هفته بود و مسیرهای خروجیِ شهر پرترافیک نبود و من هم کمی سریع‌تر از معمول رانندگی کردم. بعد که پیاده شدیم حدود 21 دقیقه طول کشید که درمجموع وسایل را به محل استقرار ببریم و ابزار را سوار کنیم. در تصویر 2 افق رصدگاه به نمایش درآمده است.

بعدازاینکه ابزارمان را چیدیم، من فیلتر خورشیدی را روی تلسکوپ سوار کردم و تلسکوپ را روی خورشید تنظیم نمودم. بعد که داشت به افق می‌رسید، فیلتر را برداشتم تا هنگامِ پایین رفتنش از افق از آن عکاسی کنم. این دفعه هم مانند دو ماه قبل، درخشندگیِ خورشید به‌اندازه‌ی کافی کم نشد که دوربین قادر به عکاسیِ مناسب از خورشید باشد. به نظرم رسید دلیلِ آن می‌تواند بسته بودنِ افق رصدگاه در حد چند درجه باشد.

بعد از غروبِ آفتاب من محلِ غروب را نشانه‌گذاری کردم؛ یعنی از آن محل عکس گرفتم تا جایش را فراموش نکنم بعد با کمکِ قطب‌نمای موبایل حدودِ 8 درجه به سمتِ چپ رفتم و خیلی تخمینی 8 درجه هم به‌طرف بالا. بعدازآن نقطه به‌صورت ارتفاع‌ثابت سعی کردم منطقه را از لایوویویِ دوربین جستجو کنم. این بررسی مرا خسته کرد. هرچه می‌گشتم هلال را نمی‌دیدم. ولی ناامید نشدم تا اینکه درنهایت ساعتِ 17:37 موفق به دیدنِ هلال در لایوویویِ دوربین شدم. بعدازآن، 4 تا عکس از هلال گرفتم و 4 تا عکسِ شاهد هم تهیه کردم. در ادامه هم برای اطمینانِ از رصد با ابزار، لایوویو را قطع کردم و از منظره یاب دوربین به هلال نگاه کردم. هلال را مشاهده کردم و بخشِ میانیِ آن‌هم پرنور دیده می‌شد. هلال را دنبال کردم تا اینکه از افق عبور کرد. در تصویر 4 هلال آورده شده است.

کمی بعدازآن ابزار را جمع کردیم و به سمتِ ماشین به راه افتادیم. ماشین را که روشن کردم دماسنج را چک کردم، دما 3 درجه‏‌ی سانتی‌گراد بود. به این فکر می‌کردم که ماه بعد احتمالاً دیگر نتوانم برای رصد به این رصدگاه بیایم. بعد که راه افتادیم جاده هم مانندِ مسیرِ رفت، کم تردد بود و حدودِ 45 دقیقه زودتر از ساعت منع عبور و مرور (ساعت 21:00) به خانه رسیدیم و من مشغول پردازش تصاویر شدم. رصد خوبی بود و به امید رصدهای دسته‌جمعی انجمن در ماه‌های پیشِ رو.

مختصات محل:

عرض جغرافیایی: 29 درجه و 51 دقیقه و 15 ثانیه

طول جغرافیایی: 52 درجه و 15 دقیقه و 50 ثانیه

ارتفاع از سطح دریا: 2430 متر

افق بسته در محل غروب آفتاب: نیم درجه

افق بسته در محل غروب ماه: نیم درجه

ابزار:
دوربین: کنون شش دی

تلسکوپ: ماکسوتوف کاسگرین اسکای‌واچر با فاصله کانونی 1250 میلی‌متر و قطر دهانه 90 میلی‌متر

میدانِ دید: یک درجه‌ی قوسی